Polska to kraj o wybitnej historii rolnej, mający mnóstwo terenów o takim właśnie przeznaczeniu i miliony obywateli Polski wciąż zamieszkują gospodarstwa rolne, utrzymując się ze swojej ziemi lub prowadzonej na niej działalności. Istnieje także wiele osób, które dość skutecznie wykorzystują coraz bardziej opłacalne dopłaty bezpośrednie i środki europejskie do poprawiania własnej sytuacji finansowej. Już samo posiadanie gruntu rolnego pozwala bowiem na pobieranie tzw. dopłat obszarowych, a więc od posiadanego gospodarstwa, bez względu na to, co konkretnie się hoduje – nawet jeśli nie hoduje się nic od lat. Ważnym jest jednak w kontekście prawnej właściwości takich gruntów, aby były to gospodarstwa przekraczające swoją powierzchnią jeden hektar. Od zawsze jednak skutecznym sposobem na zarabianie na ziemi była jej sprzedaż. Sprzedaż gruntów uprawnych to nie od dzisiaj bardzo dobra inwestycja i zwłaszcza tam, gdzie w przyszłości ma zmienić się charakter zagospodarowania przestrzeni, posiadanie kilku działek może oznaczać kolosalny zysk, gdy ktoś będzie chciał je odkupić. Rolnicy latami chętnie przekazywali więc grunty rolne chętnym kupcom, szybko biorąc natychmiastowy zysk w postaci gotówki. W ostatnich latach na drodze nowych regulacji prawnych, a także w ramach sprostania oczekiwaniom Unii Europejskiej i odpowiedzialnej za zawiadamianie gruntami rolnymi polskiej Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, znacznie ograniczono możliwość sprzedawania gruntów, które są już objęte jakimiś programami dopłat. Natomiast ci rolnicy, którzy chcieliby sprzedać swój grunt lub gospodarstwo i odpisać w przyszłości od podatku dochód z tego tytułu – muszą wziąć pod uwagę kilka istotnych wymogów formalnych, jakie stawia przed nimi ustawodawca.
Przeznaczenie gruntu przed sprzedażą
Na gruntach można zarobić bardzo wiele i szczególnie w krajach rozwijających się ziemia w atrakcyjnej lokalizacji jest w stanie przynieść wiele korzyści finansowych jej właścicielom. Jeśli działka, o której mowa, znajduje się w obrębie gospodarstwa, które objęte jest programem konkretnych upraw, zalesienia czy utrzymania konkretnej uprawy – możliwe jest jej sprzedanie, ale niemożliwa jest zmiana zasad dotyczących działania gruntów w okresie objętych programem. A zatem beneficjent Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa sprzedający całe swoje gospodarstwo lub stanowiącą jego część działkę musi zagwarantować, że kolejny właściciel wywiąże się z wcześniej podpisanych ustaleń. Po tym okresie nie musi jednak kontynuować obecności w programie rolnym a to ostatecznie pozwala mu na zmianę klasyfikacji gruntu z rolnego na jakikolwiek inny. Podobnie jest w przypadku, gdy ziemia o charakterze rolnym nie została zarejestrowana przez właściciela jako uczestnik programów ARIMR i w każdej chwili może zostać przekształcona chociażby w działkę budowlaną, co stanowiłoby w ujęciu prawa podatkowego ogromną przeszkodę przed odpisaniem od podatku dochodu z tytułu sprzedaży gruntu rolnego.
Przeznaczenie gruntów po sprzedaży
Ustawodawca w ramach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dokładnie przyjrzał się możliwym przeniesieniom własności i przychodom z tytułu sprzedaży gruntów, ze szczególnym uwzględnieniem gruntów rolnych właśnie. Nie jest bowiem w interesie Polski ani jako członka Unii Europejskiej, ani tym bardziej jako kraju planującego strategię rolną na długie lata, deprecjonowanie i rozdzielanie gospodarstw rolnych na mniejsze działki o charakterze budowlanym lub komercyjnym. Dlatego pozbawiono praw do odpisu podatkowego tych rolników, którzy sprzedali gospodarstwo (a więc w rozumieniu ustawy ziemię o charakterze rolnym wraz z jego nieruchomościami o obszarze minimum jednego hektara) lub jego część a ta w przyszłości, nawet odległej, zmieniła swoją klasyfikację na inną niż rolna. Do gruntów rolnych zalicza się grunty orne, sady, łąki trwałe, pastwiska trwałe, grunty rolne zabudowane, grunty pod stawami i rowy, ale inwestor nabywający taki teren może w prosty sposób uzyskać zgodę na zmianę jego przeznaczenia, o ile nie jest to teren o wyjątkowym znaczeniu ekologicznym. Spełnienie tego warunku jest najtrudniejsze a jednocześnie jest ono wystarczające do tego, aby móc odpisać od podatku dochód ze sprzedaży gruntu rolnego tak długo, jak pozostanie on użytkiem rolnym.